HPV Academy > Hiểu về HPV > HPV – PHƯƠNG THỨC VÀ TỶ LỆ LÂY TRUYỀN
HPV – PHƯƠNG THỨC VÀ TỶ LỆ LÂY TRUYỀN
1. Phương thức lây truyền
HPV là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất ở người trưởng thành1, tuy nhiên các con đường lây truyền hàng dọc từ mẹ sang con và ngoài sinh dục cũng được ghi nhận2.
Hình 1. Một số phương thức lây truyền của HPV
1.1. Đường quan hệ tình dục
HPV là vi rút chủ yếu lây truyền qua con đường quan hệ tình dục. Tuy nhiên, việc lây truyền không nhất thiết phải thông qua quan hệ tình dục xâm nhập; các hình thức tiếp xúc tình dục không xâm nhập cũng có thể làm lây truyền HPV2.
Lây truyền HPV có thể xảy ra tại nhiều vị trí giải phẫu khác nhau như miệng, cơ quan sinh dục, hậu môn hoặc tay2. Những vị trí này có thể bị nhiễm độc lập, tùy thuộc vào điểm tiếp xúc với bạn tình mang vi rút2. Riêng với nhiễm HPV ở miệng, lây truyền qua đường miệng–sinh dục là con đường chính2. Hôn sâu4 và tiếp xúc miệng–hậu môn5 cũng được xác định là các hành vi liên quan đáng kể đến nguy cơ nhiễm HPV ở miệng.
1.2. Con đường không quan hệ tình dục
1.2.1. Lây truyền hàng dọc từ mẹ sang con
HPV có thể lây truyền hàng dọc từ mẹ sang con, xảy ra trong các giai đoạn như thụ tinh, mang thai hoặc khi sinh6. Lây truyền từ mẹ là con đường chủ yếu và có thể xảy ra thông qua nhiều cơ chế như truyền qua nước ối, nhau thai, hoặc do tiếp xúc với niêm mạc sinh dục của mẹ trong quá trình sinh thường7.
1.2.2. Ngoài sinh dục
HPV có thể lây truyền thông qua các con đường gián tiếp hoặc trung gian. Cơ chế lây truyền này do tiếp xúc với bề mặt nhiễm vi rút6. HPV có khả năng tồn tại trong nhiều ngày trên bề mặt các vật dụng, quần áo hoặc thiết bị y tế, chẳng hạn như đầu dò âm đạo7.
Tự lây nhiễm có thể do vi rút lan từ vùng cơ thể này sang vùng khác thông qua việc gãi, cọ xát hoặc vệ sinh không đúng cách, đặc biệt nếu có các tổn thương nhỏ trên da hoặc niêm mạc7. Tự lây nhiễm cũng có thể xảy ra khi gãi vùng sinh dục3.
2. Tỷ lệ lây truyền
HPV được xem là một trong những tác nhân lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên toàn cầu8. Tỷ lệ lây truyền HPV có khác biệt tuỳ thuộc vào giới tính và týp HPV9. Theo nghiên cứu của Malagón và cộng sự (2005-2011), tỷ lệ lây truyền HPV trung vị từ bạn tình dương tính sang bạn tình âm tính ước tính là 4,2 trên 100 người-tháng (95% Cl 3,1-5,3)9. Đáng chú ý, tỷ lệ lây truyền từ nữ sang nam có xu hướng cao hơn (5,6 trên 100 người-tháng; 95% CI: 3,0–5,5) so với chiều ngược lại (3,5 trên 100 người-tháng; 95%CI 3,0-5,5)9. Xác suất nhiễm HPV khi có ít nhất một bạn tình khác giới ở nam và nữ lần lượt là 91% và 85%10.
Việc sử dụng bao cao su có liên quan đáng kể đến giảm nguy cơ lây truyền HPV. Nhóm khai báo có sử dụng bao cao su có tỷ lệ lây truyền HPV thấp hơn 0,22 (95% PI = 0,05 đến 0,61) lần so với nhóm khai báo không sử dụng bao cao su9. Tuy nhiên, bao cao su có thể không phòng ngừa được hoàn toàn vì HPV có thể lây truyền qua bề mặt da tại vùng sinh dục không được bao phủ11.
Tỷ lệ lây truyền HPV khác nhau tuỳ theo týp vi rút. Hai týp nguy cơ cao phổ biến là HPV 16 và HPV 18 có tỷ lệ lây truyền trung bình ước tính lần lượt là 3,6 trên 100 người-tháng và 2,2 trên 100 người-tháng9.
Những ý chính
- HPV chủ yếu lây qua đường tình dục, bao gồm xâm nhập và không xâm nhập hoàn toàn. Các hành vi như hôn sâu, chạm vào vùng sinh dục, hoặc tiếp xúc bằng tay đều có thể gây lây truyền2.
- Ngoài ra, HPV còn có thể lây theo các hình thức như: lây từ mẹ sang con trong thai kỳ hoặc khi sinh nở, lây qua vật dụng nhiễm vi rút, hoặc tự lây truyền giữa các vùng cơ thể do cọ xát, gãi hoặc vệ sinh không đúng cách3.
- Tỷ lệ lây truyền HPV có khác biệt tuỳ thuộc vào giới tính và týp HPV9.
Chú thích
HPV: Human Papillomavirus
HITCH: HPV (human papillomavirus) Infection and Transmission among Couples through Heterosexual activity
Tài liệu tham khảo
1. Cason, J., Rice, P., & Best, J. M. (1998). Transmission of cervical cancer-associated human papilloma viruses from mother to child. Intervirology, 41(4-5), 213–218. https://doi.org/10.1159/000024939.
2. Wierzbicka, M., San Giorgi, M. R. M., & Dikkers, F. G. (2023). Transmission and clearance of human papillomavirus infection in the oral cavity and its role in oropharyngeal carcinoma – A review. Reviews in medical virology, 33(1), e2337. https://doi.org/10.1002/rmv.2337.
3. Sabeena, S., Bhat, P., Kamath, V., & Arunkumar, G. (2017). Possible non-sexual modes of transmission of human papilloma virus. The journal of obstetrics and gynaecology research, 43(3), 429–435. https://doi.org/10.1111/jog.13248.
4. D’Souza, G., Agrawal, Y., Halpern, J., Bodison, S., & Gillison, M. L. (2009). Oral sexual behaviors associated with prevalent oral human papillomavirus infection. The Journal of infectious diseases, 199(9), 1263–1269. https://doi.org/10.1086/597755.
5. Beachler, D. C., Weber, K. M., Margolick, J. B., Strickler, H. D., Cranston, R. D., Burk, R. D., Wiley, D. J., Minkoff, H., Reddy, S., Stammer, E. E., Gillison, M. L., & D’Souza, G. (2012). Risk factors for oral HPV infection among a high prevalence population of HIV-positive and at-risk HIV-negative adults. Cancer epidemiology, biomarkers & prevention : a publication of the American Association for Cancer Research, cosponsored by the American Society of Preventive Oncology, 21(1), 122–133. https://doi.org/10.1158/1055-9965.EPI-11-0734.
6. Syrjänen, S., & Puranen, M. (2000). Human papillomavirus infections in children: the potential role of maternal transmission. Critical reviews in oral biology and medicine : an official publication of the American Association of Oral Biologists, 11(2), 259–274. https://doi.org/10.1177/10454411000110020801.
7. Petca, A., Borislavschi, A., Zvanca, M. E., Petca, R. C., Sandru, F., & Dumitrascu, M. C. (2020). Non-sexual HPV transmission and role of vaccination for a better future (Review). Experimental and therapeutic medicine, 20(6), 186. https://doi.org/10.3892/etm.2020.9316.
8. Bruni, L., Albero, G., Rowley, J., Alemany, L., Arbyn, M., Giuliano, A. R., Markowitz, L. E., Broutet, N., & Taylor, M. (2023). Global and regional estimates of genital human papillomavirus prevalence among men: a systematic review and meta-analysis. The Lancet. Global health, 11(9), e1345–e1362. https://doi.org/10.1016/S2214-109X(23)00305-4.
9. Malagón, T., MacCosham, A., Burchell, A. N., El-Zein, M., Tellier, P. P., Coutlée, F., Franco, E. L., & HITCH Study Group (2021). Sex- and Type-specific Genital Human Papillomavirus Transmission Rates Between Heterosexual Partners: A Bayesian Reanalysis of the HITCH Cohort. Epidemiology (Cambridge, Mass.), 32(3), 368–377. https://doi.org/10.1097/EDE.0000000000001324.
10. Chesson, H. W., Dunne, E. F., Hariri, S., & Markowitz, L. E. (2014). The estimated lifetime probability of acquiring human papillomavirus in the United States. Sexually transmitted diseases, 41(11), 660–664. https://doi.org/10.1097/OLQ.0000000000000193.
11. CDC. Sexually transmitted infections treatment guidelines, 2021. Human Papillomavirus (HPV) Infection. Available from: https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/hpv.html. Accessed Jun 15, 2025.
BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ
Tình hình nhiễm HPV và các bệnh có liên quan
HPV là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên toàn cầu.
HPV – Vi rút gây u nhú ở người
Tìm hiểu về tỷ lệ nhiễm HPV trên toàn cầu, theo khu vực, giới tính, tuổi, týp vi rút và số ca mắc mới ung thư do HPV.
HPV – Phân loại và sinh bệnh học
Tìm hiểu về HPV từ phân loại týp theo nguy cơ cao, đến cơ chế xâm nhập tế bào, lẩn tránh miễn dịch và gây ung thư.
THƯ VIỆN KHOA HỌC VÀ THỰC HÀNH
Hiểu về HPV
Tìm hiểu bức tranh tổng quan về HPV, từ đặc điểm sinh bệnh học, phương thức lây truyền đến dữ liệu dịch tễ trong cộng đồng
Ung thư và bệnh lý liên quan đến HPV
Tìm hiểu ung thư và các bệnh lý liên quan đến HPV, từ biểu hiện lâm sàng đến dự phòng và điều trị
Vắc xin HPV
Tìm hiểu về vắc xin HPV và những tài liệu chuyên môn hướng dẫn dự phòng và kiểm soát các bệnh lý, ung thư liên quan HPV
Tư vấn dự phòng HPV
Tìm hiểu kỹ thuật tư vấn dự phòng HPV và gợi ý trả lời một số câu hỏi thường gặp, hỗ trợ cán bộ y tế nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời gian trong quá trình tư vấn
VN-GSL-02661 27062027